Σαλιγκαροφαγία...
Σαλιγκάρια: Οι φίλοι της νηστείας
Ευρήματα έχουν δείξει ότι η κατανάλωση των σαλιγκαριών ξεκίνησε από την Παλαιολιθική εποχή και φυσικά συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Αποτελούν κομμάτι της γαστρονομίας πολλών χωρών, αλλά
κατέχουν ιδιαίτερη θέση στο διαιτολόγιο των Κρητικών, αφού πέρα από εκλεκτή
γεύση, τα σαλιγκάρια έδιναν και δίνουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, που βοήθησαν
τους ντόπιους να επιβιώσουν μέσα στις κακουχίες που αντιμετώπισαν κατά καιρούς
αλλά και να ισορροπήσουν την διατροφή τους κατά τη διάρκεια των νηστειών που
ακολουθούν καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Τα σαλιγκάρια και το
παρθένο ελαιόλαδο φαίνονται ότι είναι υπεύθυνα σε μεγάλο ποσοστό για την διάσημη
μακροβιότητα των Κρητικών. Ο Πλίνιος τα αναφέρει σαν γιατροσόφι για τους πόνους
στο στομάχι και τις αιμορραγίες, ενώ ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός τα συνιστούσαν
για την υδρωπικία και την κήλη. Αργότερα, στον Μεσαίωνα, τα χρησιμοποιούσαν για
την αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, της φυματίωσης, για την επούλωση πληγών, το
σκορβούτο κ.ά. Για πρώτη φορά φαίνεται ότι εκτράφηκαν στην αρχαία Ρώμη, ενώ
σήμερα στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως παρουσιάζεται αύξηση της παραγωγής τους,
λόγω της αυξημένης ζήτησης.
Οι περισσότεροι
κοχλιοί ή χοχλιοί που καταναλώνονται έχουν συλλεχθεί από τη φύση και έχει βρεθεί
ότι λόγω της κατανάλωσης φρέσκων χόρτων αυξάνεται η περιεκτικότητά τους σε α-
λινολενικό οξύ (ω-3 λιπαρά οξέα). Τα σημαντικότερα είδη που υπάρχουν στην
ελληνική ύπαιθρο, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την μαγειρική είναι τα
δίμυτα (Helix pomatia), οι χοχλιοί (Helix aspersa) και τα απόλυτα (Helix
lactea).
Η συλλογή τους στην
ύπαιθρο μπορεί να χαρακτηριστεί στις μέρες μας σαν χόμπι και αγχολυτικό για τους
ντόπιους. Είναι ευκαιρία να βρεθούν με φίλους, να γελάσουν αλλά ταυτόχρονα να
μαζέψουν το αγαπημένο τους έδεσμα. Η διαδικασία μέχρι να καταλήξουν στην
κατσαρόλα ή το τηγάνι είναι ωστόσο λίγο πολύπλοκη και διαρκεί αρκετό χρονικό
διάστημα. Το καθάρισμά τους χρειάζεται σχολαστικότητα και προσοχή, γιατί μπορεί
να εισέλθουν παράσιτα στο σώμα μας που να οδηγήσουν στην εμφάνιση
μηνιγγίτιδας.
Τα σαλιγκάρια των
εκτροφείων θεωρούνται εξίσου θρεπτικά, αφού τρέφονται με αγνές και φυσικές
τροφές όπως σιτάρι, καλαμπόκι, σογιέλαιο, μαγιά, σκόνη άπαχου γάλακτος
κ.ά.
Στην ελληνική και
ιδιαίτερα στην κρητική γαστρονομία εμφανίζεται αύξηση της κατανάλωσης των
σαλιγκαριών στη διάρκεια της νηστείας. Ειδικά η Μεγάλη Παρασκευή, οπότε η
θρησκεία επιβάλλει άλαδη διατροφή, δεν νοείται για τους Κρητικούς χωρίς την
κατανάλωση βραστών σαλιγκαριών. Υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας μιας πληθώρας
πιάτων, αφού τα σαλιγκάρια συνδυάζονται με πολλά λαχανικά, όπως κολοκυθάκια,
χόρτα, μάραθο, μελιτζάνες, γλιστρίδα, βότανα ή με πλιγούρι ή με πατάτα. Με αυτό
τον τρόπο αυξάνεται σημαντικά η θρεπτική αξία του πιάτου.
Όταν θα κληθείτε να
αποφασίσετε τον τρόπο μαγειρέματος, θα πρέπει να προσέξετε να μην αυξηθεί η
προσλαμβανόμενη ποσότητα λιπαρών και αλατιού, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τους
διάσημους μπουμπουριστούς χοχλιούς.
Η διατροφική αξία
των σαλιγκαριών είναι εξαιρετική, καθώς μπορεί να καλύψει ικανοποιητικά τις
ιδιαίτερες ανάγκες που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της νηστείας. Τα 100
γραμμάρια κρέατος σαλιγκαριού αποδίδει περίπου 90 kcal, περιέχει μόλις 1
γραμμάριο λίπους και 16,1 γραμμάρια πρωτεΐνης. Είναι πλούσιο σε αμινοξέα και η
περιεκτικότητά του σε ω-3 λιπαρά οξέα μπορεί να συγκριθεί με αυτή των
ψαριών.
Αποτελούν καλή πηγή
βιταμινών του συμπλέγματος Β, που σχετίζονται με τον μεταβολισμό και συμμετέχουν
σχεδόν σε όλες τις διεργασίες του ανθρώπινου οργανισμού. Δυστυχώς, πολλές φορές,
εμφανίζεται ανεπάρκεια σε αυτήν την βιταμίνη, μετά από μία παρατεταμένη και μη
ισορροπημένη νηστίσιμη περίοδο. Έτσι η κατανάλωση 100γραμμαριών σαλιγκαριών
μπορεί να καλύψει κατά μέσο όρο το 7% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης σε
βιταμίνη Β12, βιταμίνη Β6, νιασίνη και ριβοφλαβίνη. Επίσης, είναι πολύ καλή πηγή
βιταμίνης Ε (25% ΗΣΠ), που αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό και προστατεύει τον
οργανισμό από τα καρδιαγγειακά και τον καρκίνο.
Το δυνατό τους
σημείο πρέπει όμως να θεωρηθούν τα ιχνοστοιχεία, τα οποία επίσης δεν καλύπτονται
στη διάρκεια της νηστείας. Τα περίπου 3,5 mg σιδήρου που περιέχουν τα σαλιγκάρια
μπορούν να καλύψουν έως και το 19% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης
(ΗΣΠ)!
Επίσης, ο φώσφορος
και το ασβέστιο, δυο απαραίτητοι σύμμαχοι των οστών, μπορούν να καλυφθούν από τα
σαλιγκάρια σε ποσοστό 27% και 1% της ΗΣΠ αντίστοιχα. Επίσης, μπορούν να μας
εφοδιάσουν με το 62% ΗΣΠ σε μαγγάνιο, το 27% ΗΣΠ σε κάλιο, το 39% σε σελήνιο, 7%
ΗΣΠ σε ψευδάργυρο και 20% σε χαλκό.
Συνοψίζοντας, τα
σαλιγκάρια είναι μία άριστη τροφή, που μπορεί να αντικαταστήσει το κρέας κατά τη
διάρκεια της νηστείας και όχι μόνο, αφού υπάρχει η σκέψη να αντικαταστήσει το
κρέας στις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν έχουν την δυνατότητα κατανάλωσής
του.
Τα οφέλη από την
κατανάλωσή τους είναι εντυπωσιακά, αφού μπορούν να προστατεύσουν από
καρδιοπάθειες και να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και γενικότερα
στην ενίσχυση του νευρικού συστήματος. Ακόμη, βοηθούν στην καλή λειτουργία του
θυρεοειδούς αδένα και μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό μας
σύστημα.
Τέλος, έχουν
αντικαρκινικές ιδιότητες και σε πρόσφατες έρευνες απομονώθηκαν στο είδος Helic
Pomatia, οι χημικές ουσίες που ονομάζονται λεκτίνες, οι οποίες μπορούν να
χρησιμοποιηθούν στην πρόβλεψη και την έγκαιρη διάγνωση των μεταστάσεων σε
ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, των ωοθηκών, του
οισοφάγου, του εντέρου και του προστάτη.